وقتی صحبت از ادامه تحصیل در اروپا میشود، ایتالیا یکی از اولین گزینههایی است که به ذهن میرسد.
کشوری با تاریخ و فرهنگی بینظیر، دانشگاههای معتبر جهانی و هزینههایی که در مقایسه با بسیاری از کشورهای اروپایی، برای دانشجویان خارجی قابلقبول است.
شاید برای شما هم جذاب باشد که بدانید ایتالیا نه تنها مهد هنر، معماری و مد است، بلکه در رشتههای مهندسی، پزشکی و علوم انسانی نیز دانشگاههای پیشرو دارد. تصور کنید در شهری مثل میلان یا رم درس بخوانید، هر روز در کوچههای تاریخی قدم بزنید و همزمان آیندهای روشن برای خود بسازید.
اما چرا ایتالیا برای دانشجویان ایرانی تا این حد محبوب شده است؟
طبق آمار رسمی، سالانه هزاران ایرانی برای ادامه تحصیل راهی این کشور میشوند؛ دلیلش هم واضح است: هزینههای مقرونبهصرفه، فرصتهای بورسیه، امکان کار حین تحصیل و حتی شانس اقامت دائم بعد از فارغالتحصیلی.
علاوه بر این، قوانین جدید مهاجرتی ایتالیا، مسیر گرفتن ویزای تحصیلی را سادهتر کرده و این یعنی با برنامهریزی درست، میتوانید بدون استرس راهی یکی از زیباترین کشورهای اروپا شوید.
در این مقاله از لایزرو قرار است هر آنچه باید درباره تحصیل در ایتالیا برای ایرانیان بدانید را با شما به اشتراک بگذاریم.
از شرایط و مدارک پذیرش در دانشگاههای دولتی و خصوصی، هزینههای واقعی زندگی و تحصیل در شهرهای مختلف، انواع بورسیهها و کمکهزینهها گرفته تا مراحل اخذ ویزا، فرصتهای شغلی بعد از فارغالتحصیلی و امکان دریافت اقامت دائم. همچنین، تجربههای واقعی دانشجویان ایرانی را میخوانید تا بدانید زندگی دانشجویی در ایتالیا واقعاً چگونه است.
اگر شما هم به دنبال یک تصمیم سرنوشتساز برای آیندهتان هستید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
ایتالیا بهعنوان یکی از مقاصد محبوب دانشجویان بینالمللی به ویژه ایرانیها شناخته میشود.
این کشور با تاریخ غنی فرهنگی، کیفیت بالای آموزش عالی و شهریههای نسبتاً پایین نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی، انتخاب جذابی برای ادامه تحصیل است.
من باب مثال، هلیا (فارغالتحصیل ارشد معماری از پلیتکنیک میلان) میگوید: «ایتالیا و فرانسه مهد معماری هستند و من دوست داشتم در مهد معماری درس بخوانم… علاوهبر این، هزینههای زندگی و تحصیل در ایتالیا خیلی پایینتر از کشورهای دیگر است».
دانشگاههای ایتالیا در رشتههای پرطرفداری چون معماری، پزشکی، مهندسی و هنر شناخته شدهاند. ضمناً ایتالیا عضو پیمان شنگن است و پس از فارغالتحصیلی میتوان شانس کار یا ادامه تحصیل در کشورهای اروپایی را داشت.
بر پایه آمار رسمی، در سال ۲۰۲۳ میلادی ایتالیا بیش از ۲۷,۰۰۰ مجوز اقامت تحصیلی صادر کرد که حدود ۴,۲۰۹ مورد آن مربوط به دانشجویان ایرانی بود.
ایران با این تعداد در مقام نخست کشورهای غیراروپایی قرار گرفت که نشاندهنده محبوبیت رو به رشد ایتالیا میان دانشجویان ایرانی است.
این آمار افزایشی، از ۹۷۳ دانشجوی ایرانی در سال ۲۰۱۵ به ۴۲۰۹ دانشجو در سال ۲۰۲۳ را نشان میدهد.
وجود شبکههای دانشجویی ایرانی، غذاهای آشنا در شهرهای بزرگ ایتالیا و نزدیکی فرهنگی (مثل علاقه مشترک به غذا و خانواده) نیز از عوامل مهم جذابیت این کشور برای ایرانیان است.
به طور کلی، تحصیل در ایتالیا فرصت منحصربهفردی برای آشنایی با فرهنگ غنی اروپایی و همزمان ادامه تحصیل در سطح بینالمللی فراهم میکند.
برای تحصیل در ایتالیا، ابتدا باید در یکی از دانشگاههای این کشور پذیرش دریافت کنید.
طول دوره کارشناسی (Laurea Triennale) معمولاً ۳ سال، کارشناسی ارشد (Laurea Magistrale) ۲ سال و دکتری (Dottorato di Ricerca) حدود ۳–۴ سال است.
فارغالتحصیلان دورههای فنی و حرفهای نیز میتوانند به مقاطع بالاتر اپلای کنند.
مدارک اصلی مورد نیاز برای ثبتنام عبارتاند از: دیپلم یا مدرک تحصیلی قبلی (با ترجمه رسمی به ایتالیایی)، ریز نمرات و شناسنامه فارغالتحصیلی.
طبق اطلاعات وزارت خارجه ایتالیا، اصل مدرک تحصیلی باید از وزارت آموزش و پرورش کشور صادرکننده ممهور شده و ترجمه رسمی آن تهیه شود، و همچنین “دیکلاریاتزیونه دی والدوره” (certificate of equivalence) که در کنسولگری ایتالیا صادر میشود، به دانشگاه ارائه گردد.
این فرآیند تأیید اعتبار تحصیل در ایران، پیش از ورود به ایتالیا توصیه میشود.
برای درخواست پذیرش، متقاضی ایرانی باید در پورتال دولتی Studiare in Italy (یا Universitaly) پیشثبتنام کند.
این ثبتنام الکترونیکی، اطلاعات اولیه شما را به سفارت ایتالیا در تهران میفرستد و امتیازی اجباری برای اقدام ویزای تحصیلی است.
پس از تکمیل فرم، مدارک ترجمهشده و اطلاعات شخصی برای دانشگاهها ارسال میشوند.
نکته مهم این است که داشتن رزومه (پورتفولیو) قوی ویژه برخی رشتهها مانند معماری یا هنر شانس پذیرش را بالا میبرد.
همچنین برخی دانشگاهها برای دورههای انگلیسیزبان ملزم به ارائه مدرک زبان نمیکنند؛ برای مثال هلیا بیان میکند که دانشگاه فلورانس حتی نیاز به مدرک زبان انگلیسی نداشت و بدون آن نیز پذیرش گرفت.
در نهایت، شرط نهایی پذیرش تأیید نمرات و معدل است.
برای دانشگاههای سطح بالا (مثلاً پلیمیلان، پلیتورین، ساپینزا)، داشتن معدل بالای ۱۶ از ۲۰ معمولاً لازم است و برای دانشگاههای با رتبه کمتر، معدل حداقل ۱۴ نیز میتواند پذیرش بیاورد.
در مجموع، مسیر پذیرش شامل تکمیل مدارک تحصیلی، ترجمه و قانونیسازی آنها، ثبتنام در سایت یونیورسایتالیا و در نهایت ارسال مدارک برای دانشگاه هدف است.
پس از دریافت پذیرش دانشگاه، دانشجویان ایرانی نیاز به اخذ ویزای نوع D (طولانیمدت) دارند. برای این کار باید حدود ۳-۶ ماه قبل از شروع دوره (معمولاً ۲۰ تا ۱۸۰ روز پیش) با در دست داشتن مدارک به سفارت یا مرکز اخذ ویزای ایتالیا در تهران مراجعه کنند.
مدارک اصلی ویزای تحصیلی عبارتاند از:
نامه پذیرش دانشگاه: نامه رسمی دانشگاه مقصد در ایتالیا مبنی بر قبولی شما در دوره مشخص.
اصل مدرک تحصیلی قبلی (دیپلم برای کارشناسی، لیسانس برای ارشد، فوقلیسانس برای دکتری) و ترجمه رسمی آن. همچنین دیکلاریاتزیونه دی والدوره که در بالا توضیح داده شد.
فرم درخواست ویزای دانشجویی و یک قطعه عکس پاسپورتی.
پاسپورت معتبر با حداقل ۳ ماه اعتبار اضافی.
اثبات تمکن مالی: بر اساس ضوابط جدید باید مجموعاً حداقل ۶,۰۷۹ یورو برای یک سال تحصیلی اول در حساب بانکی خود یا حامی مالی داشته باشید.
به گفته یکی از متقاضیان ایرانی، با مدارک کامل و نشان دادن این مبلغ، معمولاً ویزا تأیید میشود و سفارت در صورت کسری مبلغ از شما درخواست افزایش تمکن مالی خواهد کرد.
بیمه درمانی مسافرتی: پوشش حداقل ۳۰,۰۰۰ یورو برای هزینههای پزشکی و بستری در طول مدت اقامت در ایتالیا الزامی است.
اثبات محل اقامت: مدارکی مانند قرارداد اجاره محل اقامت در ایتالیا یا دعوتنامه از میزبان/خانواده در ایتالیا (با کپی کارت اقامت او).
رسید پرداخت هزینه ویزا: حدود ۵۰ تا ۱۱۶ یورو (بسته به نرخ روز)؛ طبق جدیدترین اطلاعات، هزینه صدور ویزای D حدود ۱۱۶ یورو است.
اگر مدارک ذکرشده کامل و منطبق باشند، معمولاً سفارت ویزا را صادر میکند.
یکی از دانشجویان ایرانی میگوید: در صورت کامل بودن مدارک، معمولاً ویزای دانشجویی ایتالیا ریجکت نمیشود. مهمترین فاکتور، داشتن مبلغ حدودی ۶۰۰۰ یورو در حساب بانکی است.
پس از ورود به ایتالیا، دانشجو ظرف ۸ روز باید برای دریافت کارت اقامت تحصیلی (Permesso di Soggiorno) به اداره مهاجرت محلی مراجعه کند.
شهریه دانشگاههای دولتی ایتالیا بر اساس درآمد خانواده تنظیم میشود.
به طور متوسط شهریه سالانه دانشگاههای دولتی برای دانشجویان بینالمللی بین ۰ تا حدود ۵۰۰۰ یورو است.
بسیاری از دانشگاهها پس از ارزیابی وضعیت مالی خانواده (معیار ISEE) ممکن است دانشجویان کمدرآمد را معاف یا نیمبها کنند (حتی تحصیل کاملاً رایگان نیز امکان دارد).
در مقابل، دانشگاههای خصوصی شهریههای بالاتری دارند؛ بهطور میانگین سالانه حدود ۳,۰۰۰ تا ۳۵,۰۰۰ یورو. برخی دانشگاههای معتبر (مثل پلیمیلان، بوکونی، بولونیا) معمولاً شهریههای سالانه در بازه ۵ تا ۱۲ هزار یورو دارند که میتوان با بورس و کمکهزینه آن را کاهش داد.
به طور میانگین یک دانشجوی خارجی حدود ۷۰۰ تا ۱,۰۰۰ یورو در ماه برای اجاره، خوراک، حملونقل و هزینههای شخصی نیاز دارد.
این رقم در شهرهای بزرگتر مانند رم و میلان بیشتر است.
به عنوان مثال، هزینه زندگی ماهیانه در بولونیا حدود ۷۵۰–۱۱۰۰ یورو، در فلورانس حدود ۸۵۰–۱۳۰۰ یورو و در رم یا میلان حدود ۸۵۰–۱۴۵۰ یورو برآورد میشود.
در جدول زیر میانگین هزینههای ماهیانه برای چند شهر مهم آمده است:
| شهر | هزینه ماهیانه تقریبی (یورو) |
|---|---|
| بولونیا | حدود ۷۵۰–۱۱۰۰ |
| فلورانس | حدود ۸۵۰–۱۳۰۰ |
| رم یا میلان | حدود ۸۵۰–۱۴۵۰ |
هزینه اجاره مسکن به نوع اقامت نیز بستگی دارد؛ یک اتاق اشتراکی معمولاً بین ۲۵۰–۵۰۰ یورو در ماه و یک اتاق خصوصی ۴۰۰–۷۰۰ یورو هزینه دارد.
هزینه غذا، حملونقل و سایر مخارج نیز به سبک زندگی دانشجو و شهر محل اقامت بستگی دارد. با این حال بسیاری از دانشجویان با صرفهجویی (مثلاً خرید اقلام ارزانقیمت غذایی و استفاده از حملونقل عمومی) میتوانند هزینهها را کاهش دهند.
برای ارائه تصویری دقیق و کاربردی از هزینههای زندگی دانشجویی در ایتالیا، دادهها را بر اساس منابع رسمی و معتبر جمعآوری کردهام. جدول زیر میانگین هزینه ماهیانه (یورو) در سال ۲۰۲۵ را نشان میدهد:
| نوع هزینه | شهرهای بزرگ (رم، میلان، فلورانس) | شهرهای متوسط (بولونیا، تورین، پادوا) | شهرهای کوچک جنوب/مرکز |
|---|---|---|---|
| اجاره (اتاق مشترکی) | ۳۰۰–۵۰۰ | ۲۵۰–۴۰۰ | ۲۰۰–۳۰۰ |
| اجاره (آپارتمان خصوصی) | ۵۰۰–۷۰۰ | ۴۰۰–۶۰۰ | ۳۰۰–۵۰۰ |
| خدمات (آب، برق، اینترنت) | ۹۰–۲۶۰ | ۸۰–۲۰۰ | ۷۰–۱۵۰ |
| خوراک (سوپرمارکت) | ۱۵۰–۲۰۰ | ۱۳۰–۱۸۰ | ۱۰۰–۱۵۰ |
| حملونقل عمومی | ۲۵–۴۵ | ۲۰–۳۵ | ۲۰–۳۰ |
| بیمه درمانی خصوصی | ~۸۰–۱۰۰ (سالانه پرداخت ماهیانه) | همان محدوده | همان محدوده |
| تفریح و پوشاک | ۱۰۰–۱۵۰ | ۸۰–۱۲۰ | ۶۰–۱۰۰ |
| جمع تقریبی | ۸۵۰–۱۴۵۰ | ۷۵۰–۱۱۰۰ | ۶۵۰–۹۰۰ |
اجاره مسکن
اتاق مشترکی در شهرهای بزرگ معمولاً بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو است؛ در شهرهای متوسط ۲۵۰–۴۰۰ و در شهرهای کوچک ۲۰۰–۳۰۰ یورو متغیر است.
هزینه یک آپارتمان خصوصی هم بین ۵۰۰–۷۰۰، ۴۰۰–۶۰۰ و ۳۰۰–۵۰۰ یورو است. این مقادیر براساس دادههای Mastersportal و Beyond The States استخراج شدهاند.
خدمات (آب، برق، اینترنت)
بسته به نوع محل سکونت، بین ۹۰ تا ۲۶۰ یورو در دارندگان واحد شهری بزرگ، کمی کمتر در شهرهای متوسط و کوچک است.
خوراک
هزینه ماهیانه مواد غذایی حدود ۱۵۰–۲۰۰ یورو در شهرهای بزرگ و کمتر در شهرهای متوسط و کوچک است.
حملونقل عمومی
بلیتهای ماهانه بین ۲۵–۴۵ یورو متغیر است؛ شهرهای کوچکتر هزینه کمتری دارند (۲۰–۳۰ یورو).
بیمه درمانی خصوصی
هزینه سالانهی بیمه درمانی دانشجویان بین ۸۰–۱۰۰ یورو است، که میتوان آن را بهصورت ماهیانه پرداخت کرد.
تفریح و پوشاک
هزینههای متفرقه مانند پوشاک، ورزش و خرید حدودا ۱۰۰–۱۵۰ یورو در شهرهای بزرگ و کمتر در بقیه شهرهاست.
شهرهای بزرگ (رم، میلان، فلورانس): ۸۵۰–۱۴۵۰ یورو در ماه
شهرهای متوسط (بولونیا، تورین، پادوا): ۷۵۰–۱۱۰۰ یورو در ماه
شهرهای کوچک جنوب و مرکز: ۶۵۰–۹۰۰ یورو در ماه
این اعداد برای دانشجویان بینالمللی هستند و شامل اجاره، خوراک، خدمات شهری، بیمه، حملونقل و تفریحات پایه میباشد.
بسته به سبک زندگی، انتخاب محل اقامت و صرفهجویی در هزینهها، میتوان این محدوده را کاهش یا افزایش داد.
اگر مایل هستید، میتوانم جدول مشابهی برای هزینه سالانه یا مقایسه بین دانشگاهها و شهرهای مختلف تهیه کنم.
برای حمایت از دانشجویان خارجی، دولت ایتالیا و مؤسسات مختلف، بورسیه تحصیلی ارائه میدهند.
وزارت امورخارجه ایتالیا (MAECI) هر ساله (مثلاً برای سال تحصیلی ۲۰۲۵-۲۰۲۶) به دانشجویان متقاضی از کشورهای واجد شرایط بورسیه میدهد که امکان تحصیل در دورههای مختلف را فراهم میکند.
این بورسیهها معمولاً برای چند ماه (سه، شش یا نه ماه) پرداخت میشوند.
علاوه بر آن، برخی دانشگاههای ایتالیا نیز برنامههای بورس خاص خود را دارند. ب
رای نمونه، دانشگاههای معتبر مانند پلیمیلان، پادووا، بوکونی و بولونیا به دانشجویان بینالمللی بورسیههایی بین ۵۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ یورو در سال ارائه میکنند.
در کنار اینها، در هر استان ایتالیا نهادهای DSU (Diritto allo Studio Universitario) فعالیت میکنند که بر اساس وضعیت مالی، کمکهزینهای را به دانشجویان اعطا میکنند (معروف به بورس استانی).
به گفته یکی از دانشجویان ایرانی: «سیستم تحصیلی ایتالیا بورسهای ویژهای برای دانشجوهای بینالمللی در نظر گرفته است.
بعضی از بورسها را خود دانشگاه میدهد و بعضی دیگر بورسهای استانی هستند». متقاضیان میتوانند بعد از اخذ پذیرش و ثبتنام، برای دریافت بورس منطقهای اقدام کنند و مدارکی نظیر فیش حقوقی خانواده و داراییها را ارائه نمایند.
دانشجویان بینالمللی در ایتالیا این امکان را دارند که در کنار تحصیل، به صورت پارهوقت کار کنند.
طبق قوانین ایتالیا، دانشجو میتواند تا ۲۰ ساعت در هفته (حدود ۱۰۴۰ ساعت در سال) اشتغال داشته باشد.
این فرصت مناسب است تا دانشجو بخشی از هزینههای زندگی را تأمین کند و تجربه کاری در محیط بینالمللی به دست آورد.
پس از فارغالتحصیلی نیز مسیر مهاجرت شغلی برای ایرانیان میسر است. در صورتی که دانشجو پیشنهاد شغلی (Job Offer) مرتبط پیدا کند، میتواند ویزای تحصیلی خود را به ویزای کاری تبدیل نماید.
به گزارش رسمی وزارت کشور ایتالیا، طی سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ تعداد ۲,۱۰۸ مجوز دانشجویی ایرانی به اجازه کار تبدیل شده است.
یعنی بسیاری از فارغالتحصیلان ایرانی توانستهاند پس از اتمام تحصیل، در ایتالیا مشغول به کار شوند.
یک دانشجوی ایرانی با سابقه تحصیل در ایتالیا میگوید: «تا آنجایی که من دیدم، نرخ بیکاری بالا نیست.
من و دانشجویان دیگر که با من فارغالتحصیل شدند، همه بعد از تحصیل کار را شروع کردیم… البته ایتالیا نسبت به دیگر کشورهای اروپا نرخ بیکاری بیشتری دارد؛ ولی اینطوری نیست که هیچکس نتواند کار پیدا کند».
در چند سال اخیر دولت ایتالیا طرحهایی (مثل پروژه نوسازی ساختمانها با بهبود بهرهوری انرژی) راهاندازی کرده که به اشتغال فارغالتحصیلان، بهویژه در رشتههای مهندسی و معماری کمک کرده است.
تجارب دانشجویان ایرانی که در ایتالیا تحصیل کردهاند، نشاندهنده جنبههای مثبت این تجربه است.
برای نمونه، هلیا (فارغالتحصیل معماری پلیمیلان) اشاره میکند هزینه پایین تحصیل و زندگی در ایتالیا را عامل مهمی در انتخابش دانسته است.
او میگوید اکثر همدورهایهایش بلافاصله پس از فارغالتحصیلی مشغول به کار شدهاند. همچنین به دانشجویان توصیه میکند یادگیری زبان ایتالیایی را جدی بگیرند: «در دانشگاه پلیمیلان درسها به زبان انگلیسی تدریس میشود.
اما برای کار و زندگی در این کشور حتماً باید زبان ایتالیایی بلد باشید؛ پس بهتر است پیش از مهاجرت در کنار زبان انگلیسی، زبان ایتالیایی را هم مطالعه کنید».
تجربه دیگر دانشجویان نیز نشان میدهد روند ویزای ایتالیا معمولاً سریع و کمدردسر است: یکی میگوید «گرفتن ویزا زمان زیادی طول نکشید.
در کمتر از ۳ ماه ویزای من صادر شد. معمولاً سفارت ایتالیا برای دادن ویزا سریع عمل میکند و استرسی به دانشجویان وارد نمیشود».
به طور کلی، دانشجویان از فرهنگ دوستانه، سیستم آموزشی کارآمد و امکانات مناسب ایتالیا رضایت دارند و اغلب، دوری از ایران و هزینهها را قابل تحمل میدانند.
نتیجهگیری
تحصیل در ایتالیا میتواند فرصت بینظیری برای دانشجویان ایرانی باشد: کیفیت بالا و تنوع رشتهها همراه با هزینههای نسبتاً پایین، فرهنگی نزدیک به ایرانیان و شانس کار و اقامت پس از تحصیل، همگی جذاباند.
طبق توصیه کارشناسان، با تهیه و تنظیم کامل مدارک مورد نیاز و برنامهریزی دقیق (از پیش ثبتنام در Universitaly تا آمادهسازی تمکن مالی)، دانشجو میتواند با آرامش و اطمینان بالا برای تحصیل در ایتالیا اقدام کند.
تجربه نشان داده است که کسب بورسیه و ادامه تحصیل در دانشگاههای معتبر ایتالیا، آینده شغلی و تحصیلی تضمینشدهای را به همراه دارد.
همانطور که یکی از تحلیلگران تحصیلی مینویسد، «تحصیل در اروپا و زندگی در ایتالیا، یکی از زیباترین کشورها، انتخاب فوقالعادهای است.
شهریههای پایین اجازه میدهد پولی ذخیره کنید و به کشف شهرهای باستانی این کشور بپردازید».
بنابراین، دانشجویان ایرانی با هدفگذاری مناسب و بهکارگیری منابع موجود میتوانند گام مهمی در جهت تحقق آرزوهای علمی و شغلی خود بردارند و از فرصتهای بینظیر تحصیل در ایتالیا بهرهمند شوند.
چک لیست کامل کارهای قبل از مهاجرت
چرا سایت ثبت نام لاتاری باز نمیشه؟ لاتاری شروع نشده؟
